Informacje Ogólne
Największy cmentarz w Polsce, a trzeci w Europie, oficjalnie otwarty dnia 6 grudnia 1901. Wzorowany na nekropoliach Hamburga i Wiednia. Projekt wykonał architekt miejski Wilhelm Meyer-Schwartau (1854-1935). Nowoczesne zorganizowanie cmentarza, który początkowo liczył 64 ha powierzchni, miało być także wyrazem ówczesnej sztuki ogrodniczo-parkowej oraz architektury nagrobnej.
Po 1919 r. nastąpiła jego rozbudowa w kierunku Gumieniec (niemieckie: Sscheune) wg projektu Georga Hanniga, pierwszego dyrektora cmentarza, który pełnił tę funkcję w latach 1900-1928. Do zakończenia II Wojny Światowej cmentarz osiągnął powierzchnię 139,5 ha, co pod względem wielkości stawiało go na trzecim miejscu w Europie za hamburskim Ohlsdorf Friedhof (387 ha) i wiedeńskim Zentral Friedhof (198 ha). Projektanci zadbali o estetykę cmentarza wykorzystując naturalne walory krajobrazowe, różnice wzniesień, cieki wodne. Zaprojektowali nekropolię na założeniach parkowych, z dużą ilością różnorodnej, często egzotycznej roślinności, żywopłotami, interesującymi elementami małej architektury, fontannami, kamiennymi studniami i innymi elementami rzeźbiarskimi.
Na cmentarzu zachowało się niewiele przedwojennych mogił lub pomników. Są to pojedyncze nagrobki, stele, kolumnady, stanowiące jednakże interesujące przykłady sztuki kamieniarskiej. Są to przede wszystkim nagrobki szczecinian niemieckiego pochodzenia, w tym kilku najbardziej zasłużonych, jak Hugo Lemcke (1835-1925), historyk i pierwszy konserwator zabytków prowincji pomorskiej. Znajdziemy tu również wielki głaz rodziny Bernharda Stoewera, twórcy znanych zakładów metalowych, monumentalną kolumnadę rodziny Hentschel, stelę słynnego nadburmistrza Szczecina Hermanna Hakena i jego żony Johanny, nagrobek Gustava Toepfera, rodziny Meisnerów, rodziny Gribel, Papenbrok, Kissling, Nitsche, von Dewitz, Ahrens a także monumentalną stelę architekta cmentarza Wilhelma Meyera-Schwartau i wiele innych. Zachowały się także pomniki poświęcone żołnierzom poległym w I Wojnie Światowej, krzyż poległych w wojnie prusko-francuskiej ( 1870-1871) oraz głaz poświęcony marynarzom ze statku "Augsburg", zaginionych 25 stycznia 1915 r.
Polska historia cmentarza zaczyna się w lecie 1945 r., kiedy ówczesny naczelnik Wydziału Zieleni i Lasów Zarządu Miasta Barbara Zaremba wyznaczyła pierwszą kwaterę pod pochówki. Dziś kwatera ta nazwana jest "Kwaterą Pionierów" (nr 88). Do czerwca 1946 r. pochowano na niej 417 zmarłych Polaków. Było wśród nich wiele ofiar bandyckich napadów, a także żołnierzy i milicjantów poległych w obronie mienia państwowego przed rabunkiem i dewastacją. Tam też 26 kwietnia 1975 r. (rocznica wkroczenia do miasta aliantów) stanął początkowo skromny betonowy obelisk - pomnik, wykonany według projektu Stanisława Rudziaka. W 1995 r. w miejscu centralnym tej kwatery powstała kompozycja nagrobna wg projektu Sławomira Lewińskiego, z krzyżem i 11 tablicami, na których umieszczono nazwiska poległych.
Przed 1939 r. cmentarz wyposażony był w 11 km dróg przejezdnych, 60 km dróg pieszych, 21 km sieci wodnych z 450 ujęciami. Po 1945 r. nekropolię kilkakrotnie powiększano. Obecnie jej powierzchnia wynosi ponad 172,3 ha. Cmentarz Centralny to wielki park i ogród dendrologiczny. Wśród 415 gatunków i odmian drzew oraz krzewów występują liczne gatunki obcego pochodzenia, w tym m.in. z Ameryki Płn. (jodła, świerk, sosna, klon srebrzysty) i Azji (żywotnik japoński, modrzew, miłorząb dwudzielny). Spotykamy także interesujące gatunki rodzime (cis, buk jawor, limba).
Do pobrania:
Mobilna Karta Miejska Szczecin - Bilety wjazdu na Cmentarz Centralny:
Galeria zdjęć
